Սոցիալական դերը սպասվող վարքի համակարգ է, որը որոշվում է նորմատիվային պարտականություններով և համապատասխան իրավունքներով:

Օրինակ ՝ ուսումնական հաստատությունը, որպես սոցիալական կազմակերպության տեսակ, ենթադրում է տնօրենի, ուսուցիչների և ուսանողների ներկայություն: Այս բոլորը սոցիալական դերեր են, որոնք կապված են որոշակի պարտականությունների և իրավունքների հետ: Ուստի, ուսուցիչը պարտավոր է կատարել տնօրենի հրամանները, չուշանալ դասերից, բարեխղճորեն պատրաստվել նրանց համար, ուսանողներին ուղղորդել դեպի սոցիալական հաստատված վարք, լինել բավականին պահանջկոտ և արդար, նրան արգելվում է ուսանողների ֆիզիկական պատժի ենթարկել և այլն: Միևնույն ժամանակ, նա իրավունք ունի որոշակի հարգանքի նշաններ ունենալ ՝ կապված իր ուսուցչի դերի հետ։ Ուսանողները պետք է ոտքի կանգնեն, երբ նա ներս մտնի, դիմեն նրան ազգանունով, անպայման կատարեն ուսումնական գործընթացին վերաբերող նրա հրամանները, ուսուցչի խոսելու ժամանակ լռություն պահպանեն լսարանում և այլն։ Այնուամենայնիվ, սոցիալական դերի կատարումը թույլ է տալիս որոշակի ազատություն ցուցաբերել անհատական որակների դրսևորման համար։ Ուսուցիչը կարող է լինել կոշտ և փափուկ, պահպանել հեռավորություն ուսանողների հետ և նրանց հետ շփվել ինչպես ավագ ընկեր: Ուսանողը կարող է լինել աշխատասեր կամ անփույթ, հնազանդ կամ հանդուգն: Սրանք բոլորը սոցիալական դերերի թույլատրելի անհատական երանգներ են:

Այսպիսով, գրականությունից և կյանքից կան դեպքեր, երբ կրիտիկական պահին անձը ստանձնում է առաջնորդի դերը և փրկում է իրավիճակը, որից ոչ ոք դա չէր սպասում: Է.Հոֆմանը պնդում է, որ սոցիալական դեր կատարող անհատը տեղյակ է իր և իր դերի միջև հեռավորության գոյության մասին:

Անհատը միշտ միաժամանակ կատարում է ոչ թե մեկ սոցիալական դեր, այլ մի քանի, երբեմն նույնիսկ շատ: Միայն մեկ դեր կատարող անձի դիրքը միշտ պաթոլոգիական է և ենթադրում է, որ նա ապրում է հասարակությունից լիակատար մեկուսացման պայմաններում (հիվանդ հոգեբուժական կլինիկայում կամ բանտարկյալ): Նույնիսկ ընտանիքում մարդը խաղում է ոչ թե մեկ, այլ մի քանի դեր ՝ նա որդի է, եղբայր, ամուսին և հայր: Բացի այդ, նա մի շարք դերեր է կատարում այլ սոցիալական խմբերում. Նա և՛ ղեկավար է իր ենթակաների համար, և՛ ենթական է իր ղեկավարի, և՛ բժիշկ է իր հիվանդների համար, և՛ ուսուցիչ իր ուսանողների համար բժշկական ինստիտուտում, և՛ իր բնակիչների հարևան և՛ ինչ-որ քաղաքական կուսակցության անդամ և այլն:

Այնուամենայնիվ, դերային պահանջները թույլ են տալիս որոշակի ազատություն, և խմբի անդամի պահվածքը չի որոշվում մեխանիկորեն կատարված դերով: Այսպիսով, գրականությունից և կյանքից կան դեպքեր, երբ կրիտիկական պահին անձը ստանձնում է առաջնորդի դերը և փրկում է իրավիճակը, որից ոչ ոք դա չէր սպասում: Է.Հոֆմանը պնդում է, որ սոցիալական դեր կատարող անհատը տեղյակ է իր և իր դերի միջև հեռավորության գոյության մասին: